GROTEKA to inicjatywa społeczno-kulturalna, której celem było upowszechnianie gier i rozrywek umysłowych. Także nazwa grupy działaczy oraz imprez o charakterze szkoleniowym i głównie rozrywkowym, łączących zabawę z grami umysłowymi.
Groteka powstała na warszawskiej Starówce 22 lutego 1975 i działała do 1989. Jej istnienie zaowocowało setkami narad i szkoleń (w tym ogólnokrajowych i międzynarodowych), tysiącami imprez dla młodzieży, produkcją wielkonakładowych gier, a także powstaniem Krajowej Rady Upowszechniania Gier.
Twórca Groteki i jej filar Tadeusz Urbanowicz (1927-1991), wybitny działacz, organizator, kronikarz, teoretyk i popularyzator tak wspominał początki działalności:
„Popularność imprezy przerosła oczekiwania organizatorów. Została ona ciepło przyjęta przez prasę oraz serdecznie przez młodzież. Prosty i łatwy scenariusz zachęcał do naśladownictwa, Groteką zaczęto interesować się w całym kraju. Inicjatywę wspierały Staromiejski Dom Kultury, organizacje młodzieżowe i „Sztandar Młodych”. Ta gazeta przyjęła rolę popularyzatora Groteki. O jej popularności decydowała łatwość przystosowania do każdych warunków, taniość i niezaprzeczalny walor nowości. Gry niwelowały różnice wieku i wykształcenia, zaciekawiały i wciągały odbiorców…. .”
Groteka cieszyła się uznaniem, otrzymywała liczne wyróżnienia i nagrody, choćby ważką nagrodę Ministerstwa Kultury i Sztuki. Jej popularność wymusiła przyznanie reprezentacyjnej siedziby (warszawskie Al. Jerozolimskie) w miejscu dawnych kawiarni „Uśmiech”, „Piosenka” i restauracji „Kaprys”. Tam też powstały kluby poszczególnych gier (Go, Otello, szachy heksagonalne, Reversi, rozrywki umysłowe) skupiające w końcu 1981 roku niemal 1200 członków.
Filie Groteki działały w Gdańsku, Zamościu, Wałbrzychu, Leżajsku, Wrocławiu, Poznaniu, Koszalinie, Świdnicy, Kielcach i innych miastach w kraju i za granicą. Czołowymi działaczami Groteki byli (obok Tadeusza Urbanowicza): Jacek Ciesielski, Cezary Domińczak, Adam Empacher, Artur Górski-Motyl, Zbigniew Kosim, Marek Maćkowiak, Tadeusz Margul, Krzysztof Oleszczyk, Wojciech Pijanowski, Tadeusz Polański, Alicja Rataj i Marek Wróblewski.
Jedną z najbardziej znaczących filii Groteki była działająca od końca lat 70- tych po 1987 rok Groteka z SDK ul.Jana Brożka 18 na Warszawskiej Woli. Aktywistami byli m.in.: Marcin Guzek, Artur Górski-Motyl, Marek Krysiński, Piotr Pietruszkiewicz, Radosław Plutecki i Bartłomiej Rychlewski.
W latach 90’ Jacek Ciesielski prowadził Grotekę w Pałacu Młodzieży PKiN.
Rolę Groteki kontynuuje powstałe w 1992 z inicjatywy Cezarego Domińczaka Towarzystwo Miłośników Gier Umysłowych oraz ustanowiona z inicjatywy działaczy w 2014 roku Fundacja Groteka.
